BUTRINT BALAJ: ALBANIAN CREATIVE REFLECTIONS ON GERMAN (I) (In Albanian and in English)
Abstrakti - Shqipja është
gjuhë i.e që u ka shkaktuar kokëdhembje gjuhëtarëve të ndryshëm nëpër
botë. Përcaktimin si gjuhë i.e e dha gjuhëtari gjerman Franz Bopp-i.
Lidhja e gjermanëve me shqipen ka qenë tepër interesante dhe më e
hershme. Gjermanët filluan të interesoheshin, ta studionin shqipen e ta
shpërfaqnin nëpër qarqet intelektuale, përpara se Bopp-i të vinte në
përfundimet e veta. Kështu, nisur nga interesi dhe profecia e
Leibniz-it, pastaj duke vazhduar me Friedrich M. Müller, Xylander-it e
Thunmann-it, Hahn-it etj, të cilët dhanë një kontribut për ndriçimin e
fakteve shumë të rëndësishme për lashtësinë e gjuhës shqipe. Duke vënë
në konsideratë këto, kemi arritje revolucionare gjuhësore nga filozofi i
gjuhës Petro Zheji, i cili është themeltar i gjuhësisë simbolike,
këndvështrim krejtësisht i ri mbi gjuhësinë në përgjithësi e për
etimologjinë në veçanti. Reflekset krijuese të shqipes mbi gjermanishten
lidhen drejtpërdrejt me motivimet etimologjike të leksikut të
gjermanishtes përmes shqipes. Pra krahas bashkëpërkimeve gjuhësore në
mes shqipes dhe gjermanishtes, siç janë fjalët që ngjajnë, ose siç është
sufiks “en” i infinitivit të gjermanishtes, punimi shtjellon edhe
motivimet tejmorfemore të fjalëve, si: ast, bein, bitte, bremse, brille,
feige, hirn, hund, löschen, spalt, sputum, unter, vogel, zunder etj.
Motivimet tejmorfemore janë zbërthime analitike përmes morfemave
embrionale që janë fjalë të përbëra nga një zanore ose një zanore dhe
bashkëtingëllore (së bashku), të cilat janë baza e ndërtimit të
koncepteve (fjalëve). Zbërthimi analitik bëhet në përputhje me parimet e
“Teorisë së embriomorfemave”. Reflekset e plota krijuese të shqipes mbi
gjermanishten do t’i paraqes në librin me titullin “Gjermanishtja flet
shqip (motivime etimologjike përmes shqipes)”.
VIJON...
Fjalët kyçe: Leibniz, Müller,
Xylander, Thunmann, Hahn, Petro Zheji, gjuhësia simbolike, morfema
embrionale, embriomorfema, bashkëpërkimet, sufiksi “en”, koncepti,
fjala,, motivimi tejmorfemor, Teoria e embriomorfemave, Gjermanishtja
flet shqip.
HYRJE
Volteri ka thënë: Unë nuk jam dakord me atë që thua, por do ta mbroj deri në vdekje të drejtën tënde që ta thuash. Pa çka se ky punim nuk mund t’i thotë të gjitha, gjithsesi një përpjekje e mirë është një punë ca më e vyeshme se kur iniciativa për përpjekje mungon. Tema për gjuhën shqipe dhe njëkohësisht ndërthurja e saj me simbolin jo medoemos lidhet me aspektin e teorisë së komunikimit, por ajo shkon më tutje, si një diçka e re, si një stad për të cilën gjuhësia ia ka nevojën. Kjo është etimologjia dhe procesi i pashmangshëm motivues për të njohur fjalën, rrjedhimisht për të njohur gjuhën. Fjala gjatë krijimit dhe rrugëtimit të vet nëpër kohë përveçse ka një histori ajo ka edhe një vlerë funksionale për të cilën do të diskutojmë.
Në kreun e parë do të jepen informacione të përgjithshme që lidhen me natyrën e shqipes si gjuhë me reflekse krijuese, një vështrim të shkurtër mbi gjermanët e gjermanishten dhe lidhja me shqiptarët dhe shqipen, pastaj një sinops të veprës së JR Xylander-it etj. Kreu i dytë i rezervohet një trajtimi teorik të shkurtër të simbolit gjuhësor (morfemës embrionale, baza e ndërtimit të fjalës), metodës dhe parimet e teorisë e cila na mundëson t’i kuptojmë këto reflekse krijuese (përmes motivimit etimologjik). Në fund, në kreun III do të diskutojmë shkurtimisht mbi pikëtakimet e paskajores së dialektit të gegërishtes verilindore dhe të gjermanishtes standarde (hochdeutsch), si dhe në fund shembujt argumentues mbi reflekset krijuese të shqipes, të ndërkallura në leksemat e gjermanishtes (por jo vetëm).
Lidhja mes shqipes dhe gjermanishtes dhe interesimi i mëhershëm e i vazhdueshëm i studiuesve gjermanë nuk është i rastësishëm. Shqipja si gjuhë i.e u ka shkaktuar jo me pahir kokëdhembje linguistëve anë e mbanë këtij planeti. Ajo është konsideruar sa e afërt aq edhe e largët, sa e re aq e vjetër. Kështu, nisur nga interesi dhe profecia e Gottfried W. Leibniz, pastaj duke vazhduar me J. Thunmann-it, J.R Xylander-it e Friedrich Max Müller, J.G fon Hahn-it etj, të cilët dhanë një kontribut për ndriçimin e fakteve shumë të rëndësishme për lashtësinë e gjuhës shqipe, porse ata nuk i thanë të gjitha sa kishte shqipja.
Por a ishte e nevojshme të shikohej shqipja më ndryshe nga ç’e kishin parë albanologët e huaj? Pse shqipja shpesh ka arritur të zgjidhë mistere gjuhësore e të tregojë forma zhvillimi brenda vetes krejt ndryshe nga gjuhët e tjera? Mendimi ndryshe do të thotë të shikohet se si shqipja u dha gjuhëve të tjera dhe se ka ardhur koha që mundi dhe borxhi që ajo dha të shpaguhet, ky shpagim është veçse e vërteta për gjuhën, për të cilën përpiqemi të gjithë.
1. PËR SHQIPEN E GJERMANISHTEN
1.1 Gjuha Shqipe
Në mesin e shumë familjeve të trungut të gjuhëve i.e (=indoevropiane) gjendet edhe gjuha shqipe si një degë më vete autentike dhe e lashtë. Por sa kanë arritur të tjerët ta njohin si gjuhë të lashtë? Në përsiatjen kërkimore të shumë gjuhëtarëve e studiuesve gjejmë vepra të llojeve të ndryshme dhe të interpretimeve të ndryshme. Disa studiues shqipen e vendosin si gjuhë më të hershme (në krahasim me disa të tjera) e disa të tjerë më të vonshme. Problemi i një lashtësie të tillë prek, natyrisht, edhe shumë probleme të tjerë, siç është ai i vendit që zinin paraardhësit e shqiptarëve në Evropë, trevat në të cilat qenë përhapur, nga shtegtuan, si dhe një varg çështjesh të tjera që lidhen me kulturën e lashtë, me mitet e ndryshme, me ndikimet reciproke të popujve mes tyre etj1. Por shpesh studiuesit e huaj kanë kundërthënie në pohimet e tyre dhe siç duket ata edhe pse e vendosin shqipen si gjuhë të lashtë, asaj i japin “epitetin” e një gjuhe të formuar krejt vonë...kur vjen puna për ta shpjeguar etimollogjikisht, e trajtojnë si një gjuhë të re, e madje fort të re, sikur të harronin ç’kishin thënë më parë, duke shkelur kështu, mbi një të vërtetë që sot sa vjen e po bëhet më e dukshme2. Për lashtësinë e saj flasin edhe shumë gjuhëtarë të tjerë, por le ta citojmë studiuesit Cavalli Sforza-n dhe Alberto Piazza-n, të cilët pohojnë se: ...Ishim në gjendje për ta reformuar një Pemë të Re të gjuhëve. Në këtë pemë të re, rrënja e gjuhës shqipe veçohet nga ajo e gjuhëve të tjera, ajo duhet të ripozicionohet më saktë, sepse shkalla e gabimit të vendosjes së saj, është tashmë e rendit 71 përqind...3.
Duhet pasur parasysh se gjuha shqipe edhe pse ka “mungesë të dokumentimit (deri vonë)”, nuk do të thotë se asaj i humbet primati i një gjuhe të lashtë! Pse? Po, po të merret e mirëqenë kjo logjikë, atëherë pse latinishtja e gjashtë greqishtet etj. vdiqën edhe pse ato qenë të shkruara. Këtu del një problem tjetër që mbase gjuhëtarët e huaj nuk e kanë marrë përsipër ta shpjegojnë, kurse Petro Zheji pohon: gjuha paraqet në vetvete një karakteristikë mjaft të çuditshme – është edhe e vjetër, edhe e re, ka aftësinë e fosileve për të ruajtur kujtimet e së kaluarës më të hershme, edhe aftësinë e një elementi që është në gjendje të pasqyrojë fenomenet e reja4. Pikërisht këtu lidhet edhe thelbi i punimit, me këto “elemente fosile” që shqipja i ka të ndërkallura te konceptet e gjuhëve të tjera i.e. Elementi fosile gjendet në çdo leksemë dhe pikërisht ky punim lidhet me reflekset krijuese të shqipes mbi gjermanishten.
1.2 Gjermanët dhe gjermanishtja si dhe lidhja me shqiptarët e shqipen
Në rrjedhën historike nuk është rastësi se leksiku i disa gjuhëve i.e ngjason ose ka bashkëpërkime. Gjermanishtja sikundër edhe gjuhët e tjera të trungut i.e kanë bashkëpërkime në shumë aspekte. Gjermanishtja në veçanti ka një lidhje interesante leksiku me shqipen, sa për këtë të fundit, ajo (gjermanishtja) nuk është fare e panjohur. Shikuar edhe në të dhënat që sot ofrohen të formës antropologjike e historike, kuptojmë se përpos gjuhës edhe tregues të tjerë i bashkëngjitën dhe kjo nuk paraqet më rastësi, se pse gjermanët janë marrë me shqipen. Edhe të dhënat antropologjike sot dëshmojnë se raca gjermanike dhe shqiptarët kanë një tregues qafalik të njëjtë. Si gjermanët dhe shqiptarët sot janë brakicefal në pjesën më të madhe të popullsisë. Brakicefal ka qenë popullsia e Evropës që nga Paleoliti dhe Mezoliti që tregon për një autoktoni të padiskutueshme te shqiptarëve dhe gjermanëve5.
Edhe në aspektin gjuhësor përderisa fjalët ngjajnë, ato referojnë te një logjikë e përbashkët “koduese” dhe në këtë aspekt, duhet të jetë pikërisht një gjuhë që atë kod e dekodon, sikundër ndodh komunikimi në mes pajisjeve elektronike. Duke qëndruar edhe më tej në aspektin historik, dimë se është pohur se shumica e fiseve gjermanike janë ilire dhe në shumë raste jepen të dhëna interesante e mbreslënëse historike, përmendim këtu shkurtimisht edhe të dhënat për gotët. Gotët janë myzët dhe kanë etnicitet të përbashkët me trakët, dakët dhe skythët. Nga ana tjetër sipas burimeve trakët, dakët, ilirët, skythët, trojanët janë të një etnie. Gjuha shqipe është e vetmja që shpjegon dhe përkthen dakishten e vjetër6. Ky mendim duhet vlerësuar, sepse nuk është thjesht një mendim, por një gjë që edhe të tjerët më parë e kanë pikasur. Tani në këtë stad, ne do të shkojmë përtej “morfemës klasike”, që do të thotë se do ta motivojmë leksemën përtej saj si formë e ngurtësuar (nëse mund ta quajmë), duke e dërguar atë në qendrën embrionale, aty ku edhe referojnë konceptet ose fjalët.
1.2.1 Një sinops: Xylander-i, “Gjuha e albanëve ose shkipëtarëve”7
Ashtu siç e kemi trajtuar edhe më sipër, vlen të theksohet se me shqipen dhe leksikun e saj janë marrë shumë albanologë. Gjermanët, siç duket shihnin diçka te shqipja që i tërhiqte shumë. Nisur nga G.W Leibniz, i cili në fillim nuk qe dakord me mendimet se shqipja ishte gjuhë autentike dhe shumë e rëndësishme, por më vonë ai jep një pohim monumental për shqipen: Në qoftë se duam ta dimë historinë para Krishtit dhe shkencat e asaj kohe, duhet t'i drejtohemi gjuhës shqipe, thënie lapidare, që sot na nxit për t’i gjetur ato të vërteta.
Duke u përpjekur ta ndërtojmë mendimin mbi bazën e albanologëve të huaj, këtu s’duhet harruar fillimisht edhe J. Thunmann-in, por veçanërisht edhe Xylander-in që sigurisht bashkë edhe me të tjerët pas tyre u munduan ta ndriçonin pak nga energjia që ka shqipja dhe nga rëndësia si gjuhë i.e. Duke qëndruar pak këtu, citojmë Xylander-in: Një përcaktim i bazuar i prejardhjes së këtij populli ose i gjuhës së tij nuk do të kontribuonte vetëm për të ndriçuar historinë e paqartë në tërësi të atyre vendeve, por ndoshta edhe disa prej historive tona më të vjetra në përgjithësi, gjithashtu do të kontribuonte edhe në ndërtimin e gjerë të shkencës sonë të re të gjuhësisë dhe për këtë, interesi i gjithanshëm historik dhe shkencor lidhet me zgjidhjen e kësaj çështjeje dhe veçanërisht me njohjen e gjuhës shqipe, ku koha e sotme këtij interesi i ka shtuar edhe nevojën e praktikimit të drejtpërdrejtë të saj.8 Xylander-i e kishte të qartë se shqipja paraqet një brumë shumë të rëndësishëm i.e. Edhe pse ai kryekëput në fillim u mor me Gramatikën e Da Lecce-s e të Leak-ut, dhe për ne paraqet rëndësi kreu ku ai merret me fjalët (përmbledhje fjalësh shqip – gjermanisht dhe anasjelltas) dhe krejt në fund me kërkime mbi origjinën e shqipes dhe afërsinë fisnore të saj9. Xylander-i me veprën e vet i njohu më nga afër qarqet intelektuale evropiane me shqipen. Ai u bazua në punën e studiuesve të tjerë, nisur nga Leibniz-i, Thunmann-i, Adelung-u, J.S Vater etj.
Në të vërtetë, ky punim nuk do t’i kushtohet shumë aspektit historik të shqipes apo të gjermanishtes. Punimi ka në thelb shpërfaqjen e reflekseve krijuese dhe ndonjë pikëtakim specifik në mes shqipes dhe gjermanishtes. Me bashkëpërkimet veçanërisht janë marrë shumë studiues, duke u përpjekur kështu t’i gjenin vendin shqipes duke e dhënë të prejardhur nga kjo e ajo gjuhë. Ky raport ndërron kur në bazë vihet studimi i fjalës përmes formës së saj embrionale dhe jo konceptuale, pikërisht për këtë në vijim do të kemi shembuj për ta argumentuar dhe shpjeguar më mirë se si shqipja arrin të kuptohet e ndërkallur në konceptet (fjalët) e gjermanishtes. Pra prejardhjen e një gjuhe nuk mund ta përcaktojmë pa e ditur se nga se është ndërtuar ajo gjuhë, veçanërisht se si gjuha i shpjegon fjalët e veta që i ka ngjizur në leksikun e vet. Ky nocion shkon përtej sinkronisë dhe diakronisë, sepse në thelb ka fjalën dhe synimin për ta gjetur se si është krijuar ajo, dhe krejt kjo nëpërmjet një teorie që i përfshin të gjitha parimet, ligjet e rregullat.
2. ELEMENTI GJUHËSOR EMBRIONAL
2.1 Simboli dhe morfema embrionale
Në vazhdën e konceptimit të gjuhës si një fenomen shoqërore, e pashmangshme del të jetë simboli i përfaqësimit të gjuhës së folur në të shkruar. Simboli ose morfema embrionale në vetvete nuk paraqet thjesht një transformim tingullor në një paraqitje grafike, por para se gjithash, simboli në vetvete i ka të gjitha dhe baza për të është bashkëtingëllorja. Simboli si aspekt grafik ka marrë përmasa të studimit matematik, teknik dhe në shkencat moderen shpesh shihet si një frekuencë tingullore e shndërruar në një vijëzim logjik përmes grafikës (problemi se si janë krijuar grafemat). Pa marrë parasysh se cilat janë teoritë e reja që studiojnë simbolin (pse ekziston simboli), rëndësia është se ai lidhet direkt me të konceptuarit e gjuhës dhe ndërtimit të saj, me fjalën, me vetë morfemën.
Një rol të rëndësishëm në kuptimin e idesë së simbolizmit (nëse mund ta quajmë) si karakter i vet gjuhës të ngjizur me kohë, luan edhe “Algoritmi simbolik” i studiuesit dhe filozofit të gjuhës, Petro Zhejit. Sipas P.Zhejit, gjuha funksionon sipas një parimi logjik dhe se çdo fjalë ka karakter mitik e si e tillë ajo mund të kuptohet vetëm po të ndahet nga vetë koncepti i krijuar (zbërthimi ose motivimi etimologjik). “Algoritmi simbolik” është një artikulim logjik i mendimit mistik të stërlashtë, për të cilin Petro Zheji punoi një jetë të tërë. Qëndrimin filozofik, P.Zheji e mbështet në disa aspekte të rëndësishme, si: gjendja e fragmentuar e mendimit mistik, mundësia e artikulimit logjik të mendimit mistik, mendimi mistik edhe qendra etj. “Algoritmi simbolik” përfshin shumë rrafshe të shkencës mbi të cilat mund të zbatohet dhe nga i cili mund të nxjerrim rezultate, si: mjekësia, fizika, filozofia, gjuha etj.10 Por dy parimeve të këtij algoritmi i shtohen edhe një sërë të tjerash, si parimi embriomorfologjik, parimi ekonomik në ngjizjen e fjalës, parimi i funksionalitetit, parimet fonetike dhe në thelb pastaj kemi “Teorinë e embriomorfemave” (shih te seksioni i motivimit etimologjik) si tërësi.
Në anën tjetër, duke e ditur se gjuha përbëhet prej fjalëve, gjuhësia edhe pse e ka përkufizuar fjalën si kategori leksiko-gramatikore, ajo akoma nuk ka arritur të përcaktojë se ç’është fjala si kategori gjuhësore? Kështu, në vijim do të mundohemi të shpërfaqim ose të qartësojmë se pse ka munguar përkufzimi i thënë më sipër (fjala si kat. gjuhësore), thënë më shkoqur, do të hidhet poshtë aspekti arbitrar e konvencional mbi fjalët, dhe në vend të saj, do ta kuptojmë se fjala në fakt është bashkimi i atyre morfemave embrionale që funksionalisht rrinë të pavarura kur janë më vete dhe emërtojnë një realie ose dukuri kur ato bashkohen ose përngjiten (si koncept).
2.2 Teoria e morfemave embrionale dhe motivimi etimologjik
Morfema embrionale del të jetë forma themelore e fjalës. Në “Teorinë e embriomorfemave” gjuha shqipe del me rreth 366 embriomorfema (fjalë embrionale), që në gjuhë të tjera i.e i hasim shumë më pak. Këto fjalë të shkurta të përbëra nga bashkimi i një bashkëtingëlloreje dhe një zanoreje (forma progresive) dhe anasjelltas, bashkimi i një zanoreje e një bashkëtingëlloreje (forma regresive), përfshirë këtu edhe zanoret e vetme dhe të kombinuara ose diftongjet (p.sh. a, i, y, u, o; ai, ay etj.), japin elementet thelbësore në tabelën e embriomorfemave. Lidhja e këtyre embriomorfemave sipas një funksioni të caktuar jep konceptin. Koncepti i referohet fjalës e cila në vetvete përmban më shumë se dy embriomorfema, thënë më shkoqur, numri i bashkëtingëlloreve përcakton numrin e morfemave embrionale 11. Nuk duhet harruar të theksohet se embriomorfema përmban polisemi brenda vetes, pra ajo mund të ketë më shumë se një kuptim, çka i përgjigjet një logjike të thellë të një gjuhe të lashtë (shqipja), p.sh embriomorfema [re] del me disa kuptime: a) re=pamja, b) re=(i,e) re, c) re=”ti re nga shkalla” (folje e parregullt) etj. Pra brenda spektrit semantik të morfemës embrionale ekziston një spektër polisemie që i përgjigjet një logjike specifike. Numri i morfemave embrionale (embriomorfemave, simboleve) është relativisht i madh, për dallim nga gjermanishtja, e cila ka rreth 29 morfema embrionale.
Motivimi etimologjik lidhet kryekëput me ndarjen e një koncepti (fjale) në morfema embrionale (shih tabelat më poshtë). Ndarja dhe operimi me embriomorfema ose simbole nënkupton ndarje elementare (B+Z, Z+B, Z)12 sipas parimeve të caktuara të kësaj teorie13.
Le t’i radhisim disa nga parimet:
1. Parimi i algoritmit simbolik (P. Zheji).
2. Konceptet referojnë tek e mbramja, pra te simboli (P. Zheji).
3. Parimi i funksionalitetit dhe i vetisë kryesore në emërtimin e realieve.
4. Fjala i takon gjuhës në të cilën motivohet.
5. Parimi ekonomik në ngjizjen e fjalës.
6. Parimi embriomorfologjik.
7. Parimi fonetik.
8. Parimi i kallëpit etimologjik.
9. Parimi melodik i fjalës.
10. Parimi alegorik.
HYRJE
Volteri ka thënë: Unë nuk jam dakord me atë që thua, por do ta mbroj deri në vdekje të drejtën tënde që ta thuash. Pa çka se ky punim nuk mund t’i thotë të gjitha, gjithsesi një përpjekje e mirë është një punë ca më e vyeshme se kur iniciativa për përpjekje mungon. Tema për gjuhën shqipe dhe njëkohësisht ndërthurja e saj me simbolin jo medoemos lidhet me aspektin e teorisë së komunikimit, por ajo shkon më tutje, si një diçka e re, si një stad për të cilën gjuhësia ia ka nevojën. Kjo është etimologjia dhe procesi i pashmangshëm motivues për të njohur fjalën, rrjedhimisht për të njohur gjuhën. Fjala gjatë krijimit dhe rrugëtimit të vet nëpër kohë përveçse ka një histori ajo ka edhe një vlerë funksionale për të cilën do të diskutojmë.
Në kreun e parë do të jepen informacione të përgjithshme që lidhen me natyrën e shqipes si gjuhë me reflekse krijuese, një vështrim të shkurtër mbi gjermanët e gjermanishten dhe lidhja me shqiptarët dhe shqipen, pastaj një sinops të veprës së JR Xylander-it etj. Kreu i dytë i rezervohet një trajtimi teorik të shkurtër të simbolit gjuhësor (morfemës embrionale, baza e ndërtimit të fjalës), metodës dhe parimet e teorisë e cila na mundëson t’i kuptojmë këto reflekse krijuese (përmes motivimit etimologjik). Në fund, në kreun III do të diskutojmë shkurtimisht mbi pikëtakimet e paskajores së dialektit të gegërishtes verilindore dhe të gjermanishtes standarde (hochdeutsch), si dhe në fund shembujt argumentues mbi reflekset krijuese të shqipes, të ndërkallura në leksemat e gjermanishtes (por jo vetëm).
Lidhja mes shqipes dhe gjermanishtes dhe interesimi i mëhershëm e i vazhdueshëm i studiuesve gjermanë nuk është i rastësishëm. Shqipja si gjuhë i.e u ka shkaktuar jo me pahir kokëdhembje linguistëve anë e mbanë këtij planeti. Ajo është konsideruar sa e afërt aq edhe e largët, sa e re aq e vjetër. Kështu, nisur nga interesi dhe profecia e Gottfried W. Leibniz, pastaj duke vazhduar me J. Thunmann-it, J.R Xylander-it e Friedrich Max Müller, J.G fon Hahn-it etj, të cilët dhanë një kontribut për ndriçimin e fakteve shumë të rëndësishme për lashtësinë e gjuhës shqipe, porse ata nuk i thanë të gjitha sa kishte shqipja.
Por a ishte e nevojshme të shikohej shqipja më ndryshe nga ç’e kishin parë albanologët e huaj? Pse shqipja shpesh ka arritur të zgjidhë mistere gjuhësore e të tregojë forma zhvillimi brenda vetes krejt ndryshe nga gjuhët e tjera? Mendimi ndryshe do të thotë të shikohet se si shqipja u dha gjuhëve të tjera dhe se ka ardhur koha që mundi dhe borxhi që ajo dha të shpaguhet, ky shpagim është veçse e vërteta për gjuhën, për të cilën përpiqemi të gjithë.
1. PËR SHQIPEN E GJERMANISHTEN
1.1 Gjuha Shqipe
Në mesin e shumë familjeve të trungut të gjuhëve i.e (=indoevropiane) gjendet edhe gjuha shqipe si një degë më vete autentike dhe e lashtë. Por sa kanë arritur të tjerët ta njohin si gjuhë të lashtë? Në përsiatjen kërkimore të shumë gjuhëtarëve e studiuesve gjejmë vepra të llojeve të ndryshme dhe të interpretimeve të ndryshme. Disa studiues shqipen e vendosin si gjuhë më të hershme (në krahasim me disa të tjera) e disa të tjerë më të vonshme. Problemi i një lashtësie të tillë prek, natyrisht, edhe shumë probleme të tjerë, siç është ai i vendit që zinin paraardhësit e shqiptarëve në Evropë, trevat në të cilat qenë përhapur, nga shtegtuan, si dhe një varg çështjesh të tjera që lidhen me kulturën e lashtë, me mitet e ndryshme, me ndikimet reciproke të popujve mes tyre etj1. Por shpesh studiuesit e huaj kanë kundërthënie në pohimet e tyre dhe siç duket ata edhe pse e vendosin shqipen si gjuhë të lashtë, asaj i japin “epitetin” e një gjuhe të formuar krejt vonë...kur vjen puna për ta shpjeguar etimollogjikisht, e trajtojnë si një gjuhë të re, e madje fort të re, sikur të harronin ç’kishin thënë më parë, duke shkelur kështu, mbi një të vërtetë që sot sa vjen e po bëhet më e dukshme2. Për lashtësinë e saj flasin edhe shumë gjuhëtarë të tjerë, por le ta citojmë studiuesit Cavalli Sforza-n dhe Alberto Piazza-n, të cilët pohojnë se: ...Ishim në gjendje për ta reformuar një Pemë të Re të gjuhëve. Në këtë pemë të re, rrënja e gjuhës shqipe veçohet nga ajo e gjuhëve të tjera, ajo duhet të ripozicionohet më saktë, sepse shkalla e gabimit të vendosjes së saj, është tashmë e rendit 71 përqind...3.
Duhet pasur parasysh se gjuha shqipe edhe pse ka “mungesë të dokumentimit (deri vonë)”, nuk do të thotë se asaj i humbet primati i një gjuhe të lashtë! Pse? Po, po të merret e mirëqenë kjo logjikë, atëherë pse latinishtja e gjashtë greqishtet etj. vdiqën edhe pse ato qenë të shkruara. Këtu del një problem tjetër që mbase gjuhëtarët e huaj nuk e kanë marrë përsipër ta shpjegojnë, kurse Petro Zheji pohon: gjuha paraqet në vetvete një karakteristikë mjaft të çuditshme – është edhe e vjetër, edhe e re, ka aftësinë e fosileve për të ruajtur kujtimet e së kaluarës më të hershme, edhe aftësinë e një elementi që është në gjendje të pasqyrojë fenomenet e reja4. Pikërisht këtu lidhet edhe thelbi i punimit, me këto “elemente fosile” që shqipja i ka të ndërkallura te konceptet e gjuhëve të tjera i.e. Elementi fosile gjendet në çdo leksemë dhe pikërisht ky punim lidhet me reflekset krijuese të shqipes mbi gjermanishten.
1.2 Gjermanët dhe gjermanishtja si dhe lidhja me shqiptarët e shqipen
Në rrjedhën historike nuk është rastësi se leksiku i disa gjuhëve i.e ngjason ose ka bashkëpërkime. Gjermanishtja sikundër edhe gjuhët e tjera të trungut i.e kanë bashkëpërkime në shumë aspekte. Gjermanishtja në veçanti ka një lidhje interesante leksiku me shqipen, sa për këtë të fundit, ajo (gjermanishtja) nuk është fare e panjohur. Shikuar edhe në të dhënat që sot ofrohen të formës antropologjike e historike, kuptojmë se përpos gjuhës edhe tregues të tjerë i bashkëngjitën dhe kjo nuk paraqet më rastësi, se pse gjermanët janë marrë me shqipen. Edhe të dhënat antropologjike sot dëshmojnë se raca gjermanike dhe shqiptarët kanë një tregues qafalik të njëjtë. Si gjermanët dhe shqiptarët sot janë brakicefal në pjesën më të madhe të popullsisë. Brakicefal ka qenë popullsia e Evropës që nga Paleoliti dhe Mezoliti që tregon për një autoktoni të padiskutueshme te shqiptarëve dhe gjermanëve5.
Edhe në aspektin gjuhësor përderisa fjalët ngjajnë, ato referojnë te një logjikë e përbashkët “koduese” dhe në këtë aspekt, duhet të jetë pikërisht një gjuhë që atë kod e dekodon, sikundër ndodh komunikimi në mes pajisjeve elektronike. Duke qëndruar edhe më tej në aspektin historik, dimë se është pohur se shumica e fiseve gjermanike janë ilire dhe në shumë raste jepen të dhëna interesante e mbreslënëse historike, përmendim këtu shkurtimisht edhe të dhënat për gotët. Gotët janë myzët dhe kanë etnicitet të përbashkët me trakët, dakët dhe skythët. Nga ana tjetër sipas burimeve trakët, dakët, ilirët, skythët, trojanët janë të një etnie. Gjuha shqipe është e vetmja që shpjegon dhe përkthen dakishten e vjetër6. Ky mendim duhet vlerësuar, sepse nuk është thjesht një mendim, por një gjë që edhe të tjerët më parë e kanë pikasur. Tani në këtë stad, ne do të shkojmë përtej “morfemës klasike”, që do të thotë se do ta motivojmë leksemën përtej saj si formë e ngurtësuar (nëse mund ta quajmë), duke e dërguar atë në qendrën embrionale, aty ku edhe referojnë konceptet ose fjalët.
1.2.1 Një sinops: Xylander-i, “Gjuha e albanëve ose shkipëtarëve”7
Ashtu siç e kemi trajtuar edhe më sipër, vlen të theksohet se me shqipen dhe leksikun e saj janë marrë shumë albanologë. Gjermanët, siç duket shihnin diçka te shqipja që i tërhiqte shumë. Nisur nga G.W Leibniz, i cili në fillim nuk qe dakord me mendimet se shqipja ishte gjuhë autentike dhe shumë e rëndësishme, por më vonë ai jep një pohim monumental për shqipen: Në qoftë se duam ta dimë historinë para Krishtit dhe shkencat e asaj kohe, duhet t'i drejtohemi gjuhës shqipe, thënie lapidare, që sot na nxit për t’i gjetur ato të vërteta.
Duke u përpjekur ta ndërtojmë mendimin mbi bazën e albanologëve të huaj, këtu s’duhet harruar fillimisht edhe J. Thunmann-in, por veçanërisht edhe Xylander-in që sigurisht bashkë edhe me të tjerët pas tyre u munduan ta ndriçonin pak nga energjia që ka shqipja dhe nga rëndësia si gjuhë i.e. Duke qëndruar pak këtu, citojmë Xylander-in: Një përcaktim i bazuar i prejardhjes së këtij populli ose i gjuhës së tij nuk do të kontribuonte vetëm për të ndriçuar historinë e paqartë në tërësi të atyre vendeve, por ndoshta edhe disa prej historive tona më të vjetra në përgjithësi, gjithashtu do të kontribuonte edhe në ndërtimin e gjerë të shkencës sonë të re të gjuhësisë dhe për këtë, interesi i gjithanshëm historik dhe shkencor lidhet me zgjidhjen e kësaj çështjeje dhe veçanërisht me njohjen e gjuhës shqipe, ku koha e sotme këtij interesi i ka shtuar edhe nevojën e praktikimit të drejtpërdrejtë të saj.8 Xylander-i e kishte të qartë se shqipja paraqet një brumë shumë të rëndësishëm i.e. Edhe pse ai kryekëput në fillim u mor me Gramatikën e Da Lecce-s e të Leak-ut, dhe për ne paraqet rëndësi kreu ku ai merret me fjalët (përmbledhje fjalësh shqip – gjermanisht dhe anasjelltas) dhe krejt në fund me kërkime mbi origjinën e shqipes dhe afërsinë fisnore të saj9. Xylander-i me veprën e vet i njohu më nga afër qarqet intelektuale evropiane me shqipen. Ai u bazua në punën e studiuesve të tjerë, nisur nga Leibniz-i, Thunmann-i, Adelung-u, J.S Vater etj.
Në të vërtetë, ky punim nuk do t’i kushtohet shumë aspektit historik të shqipes apo të gjermanishtes. Punimi ka në thelb shpërfaqjen e reflekseve krijuese dhe ndonjë pikëtakim specifik në mes shqipes dhe gjermanishtes. Me bashkëpërkimet veçanërisht janë marrë shumë studiues, duke u përpjekur kështu t’i gjenin vendin shqipes duke e dhënë të prejardhur nga kjo e ajo gjuhë. Ky raport ndërron kur në bazë vihet studimi i fjalës përmes formës së saj embrionale dhe jo konceptuale, pikërisht për këtë në vijim do të kemi shembuj për ta argumentuar dhe shpjeguar më mirë se si shqipja arrin të kuptohet e ndërkallur në konceptet (fjalët) e gjermanishtes. Pra prejardhjen e një gjuhe nuk mund ta përcaktojmë pa e ditur se nga se është ndërtuar ajo gjuhë, veçanërisht se si gjuha i shpjegon fjalët e veta që i ka ngjizur në leksikun e vet. Ky nocion shkon përtej sinkronisë dhe diakronisë, sepse në thelb ka fjalën dhe synimin për ta gjetur se si është krijuar ajo, dhe krejt kjo nëpërmjet një teorie që i përfshin të gjitha parimet, ligjet e rregullat.
2. ELEMENTI GJUHËSOR EMBRIONAL
2.1 Simboli dhe morfema embrionale
Në vazhdën e konceptimit të gjuhës si një fenomen shoqërore, e pashmangshme del të jetë simboli i përfaqësimit të gjuhës së folur në të shkruar. Simboli ose morfema embrionale në vetvete nuk paraqet thjesht një transformim tingullor në një paraqitje grafike, por para se gjithash, simboli në vetvete i ka të gjitha dhe baza për të është bashkëtingëllorja. Simboli si aspekt grafik ka marrë përmasa të studimit matematik, teknik dhe në shkencat moderen shpesh shihet si një frekuencë tingullore e shndërruar në një vijëzim logjik përmes grafikës (problemi se si janë krijuar grafemat). Pa marrë parasysh se cilat janë teoritë e reja që studiojnë simbolin (pse ekziston simboli), rëndësia është se ai lidhet direkt me të konceptuarit e gjuhës dhe ndërtimit të saj, me fjalën, me vetë morfemën.
Një rol të rëndësishëm në kuptimin e idesë së simbolizmit (nëse mund ta quajmë) si karakter i vet gjuhës të ngjizur me kohë, luan edhe “Algoritmi simbolik” i studiuesit dhe filozofit të gjuhës, Petro Zhejit. Sipas P.Zhejit, gjuha funksionon sipas një parimi logjik dhe se çdo fjalë ka karakter mitik e si e tillë ajo mund të kuptohet vetëm po të ndahet nga vetë koncepti i krijuar (zbërthimi ose motivimi etimologjik). “Algoritmi simbolik” është një artikulim logjik i mendimit mistik të stërlashtë, për të cilin Petro Zheji punoi një jetë të tërë. Qëndrimin filozofik, P.Zheji e mbështet në disa aspekte të rëndësishme, si: gjendja e fragmentuar e mendimit mistik, mundësia e artikulimit logjik të mendimit mistik, mendimi mistik edhe qendra etj. “Algoritmi simbolik” përfshin shumë rrafshe të shkencës mbi të cilat mund të zbatohet dhe nga i cili mund të nxjerrim rezultate, si: mjekësia, fizika, filozofia, gjuha etj.10 Por dy parimeve të këtij algoritmi i shtohen edhe një sërë të tjerash, si parimi embriomorfologjik, parimi ekonomik në ngjizjen e fjalës, parimi i funksionalitetit, parimet fonetike dhe në thelb pastaj kemi “Teorinë e embriomorfemave” (shih te seksioni i motivimit etimologjik) si tërësi.
Në anën tjetër, duke e ditur se gjuha përbëhet prej fjalëve, gjuhësia edhe pse e ka përkufizuar fjalën si kategori leksiko-gramatikore, ajo akoma nuk ka arritur të përcaktojë se ç’është fjala si kategori gjuhësore? Kështu, në vijim do të mundohemi të shpërfaqim ose të qartësojmë se pse ka munguar përkufzimi i thënë më sipër (fjala si kat. gjuhësore), thënë më shkoqur, do të hidhet poshtë aspekti arbitrar e konvencional mbi fjalët, dhe në vend të saj, do ta kuptojmë se fjala në fakt është bashkimi i atyre morfemave embrionale që funksionalisht rrinë të pavarura kur janë më vete dhe emërtojnë një realie ose dukuri kur ato bashkohen ose përngjiten (si koncept).
2.2 Teoria e morfemave embrionale dhe motivimi etimologjik
Morfema embrionale del të jetë forma themelore e fjalës. Në “Teorinë e embriomorfemave” gjuha shqipe del me rreth 366 embriomorfema (fjalë embrionale), që në gjuhë të tjera i.e i hasim shumë më pak. Këto fjalë të shkurta të përbëra nga bashkimi i një bashkëtingëlloreje dhe një zanoreje (forma progresive) dhe anasjelltas, bashkimi i një zanoreje e një bashkëtingëlloreje (forma regresive), përfshirë këtu edhe zanoret e vetme dhe të kombinuara ose diftongjet (p.sh. a, i, y, u, o; ai, ay etj.), japin elementet thelbësore në tabelën e embriomorfemave. Lidhja e këtyre embriomorfemave sipas një funksioni të caktuar jep konceptin. Koncepti i referohet fjalës e cila në vetvete përmban më shumë se dy embriomorfema, thënë më shkoqur, numri i bashkëtingëlloreve përcakton numrin e morfemave embrionale 11. Nuk duhet harruar të theksohet se embriomorfema përmban polisemi brenda vetes, pra ajo mund të ketë më shumë se një kuptim, çka i përgjigjet një logjike të thellë të një gjuhe të lashtë (shqipja), p.sh embriomorfema [re] del me disa kuptime: a) re=pamja, b) re=(i,e) re, c) re=”ti re nga shkalla” (folje e parregullt) etj. Pra brenda spektrit semantik të morfemës embrionale ekziston një spektër polisemie që i përgjigjet një logjike specifike. Numri i morfemave embrionale (embriomorfemave, simboleve) është relativisht i madh, për dallim nga gjermanishtja, e cila ka rreth 29 morfema embrionale.
Motivimi etimologjik lidhet kryekëput me ndarjen e një koncepti (fjale) në morfema embrionale (shih tabelat më poshtë). Ndarja dhe operimi me embriomorfema ose simbole nënkupton ndarje elementare (B+Z, Z+B, Z)12 sipas parimeve të caktuara të kësaj teorie13.
Le t’i radhisim disa nga parimet:
1. Parimi i algoritmit simbolik (P. Zheji).
2. Konceptet referojnë tek e mbramja, pra te simboli (P. Zheji).
3. Parimi i funksionalitetit dhe i vetisë kryesore në emërtimin e realieve.
4. Fjala i takon gjuhës në të cilën motivohet.
5. Parimi ekonomik në ngjizjen e fjalës.
6. Parimi embriomorfologjik.
7. Parimi fonetik.
8. Parimi i kallëpit etimologjik.
9. Parimi melodik i fjalës.
10. Parimi alegorik.
- Autori është studiues
VIJON...
Abstract - Albanian is a language i.e that has caused headaches to various linguists around the world. The definition as a language ie was given by the German linguist Franz Bopp. The connection of Germans to Albanian has been very interesting and earlier. The Germans became interested in studying Albanian and displaying it in intellectual circles before Bopp came to his conclusions. Thus, starting from Leibniz's interest and prophecy, then continuing with Friedrich M. Müller, Xylander and Thunmann, Hahn, etc., who contributed to illuminating the very important facts about the language of antiquity Albanian. With these in mind, we have revolutionary linguistic achievements from the philosopher of language Petro Zheji, who is the founder of symbolic linguistics, a completely new perspective on linguistics in general and on etymology in particular. The Albanian creative reflexes on German are directly related to the etymological motivations of the German lexicon through Albanian. So, in addition to the linguistic coincidences between Albanian and German, such as resembling words, or as the suffix "en" of the German infinitive, the paper also elaborates on the extra-formal motivations of words, such as ast, bein, bitte, bremse, brille, feige, hirn, nose, löschen, spalt, sputum, unter, small, zunder etc. Supermorphic motivations are analytical breakdowns through embryonic morphemes that are words composed of a vowel or a vowel and consonants (together), which are the basis of the construction of concepts (words). Analytical decomposition is done in accordance with the principles of "Theory of Embryomorphs". I will present the full creative Albanian reflexes on German in the book entitled "German Speaks Albanian (Etymological Motivations Through Albanian)".
Keywords: Leibniz, Müller, Xylander, Thunmann, Hahn, Petro Zheji, symbolic linguistics, embryonic morphemes, embryomorphs, co-occurrences, "en" suffix, concept, word, supermorphic motivation, Embryomorphic Theory, German speaks Albanian.
INTRODUCTION
Voltaire has said: I disagree with what you say, but I will defend to the death your right to say it. While this paper may not say all that much, a good effort is a bit more valuable than when the effort is lacking. The topic of the Albanian language and its interplay with the symbol does not necessarily relate to the aspect of communication theory, but it goes further, as something new, as a stage for which linguistics needs it. This is the etymology and the inevitable motivational process for knowing the word, and consequently for knowing the language. Word in its creation and journey through time besides having a story it also has a functional value that we will discuss.
The first chapter will provide general information on the nature of Albanian as a language with creative reflexes, a brief overview of German and German and its relation to Albanian and Albanian, then a synopsis of JR Xylander's work. The second chapter is reserved for a brief theoretical treatment of the linguistic symbol (embryonic morpheme, the basis of word construction), the method and principles of the theory which enables us to understand these creative reflexes (through etymological motivation). Finally, in Chapter III we will briefly discuss the intersections of the dialect of the northeast dialect and standard German (hochdeutsch), and finally the argumentative examples of creative Albanian reflexes intertwined in German lexemes (but not only). .
Voltaire has said: I disagree with what you say, but I will defend to the death your right to say it. While this paper may not say all that much, a good effort is a bit more valuable than when the effort is lacking. The topic of the Albanian language and its interplay with the symbol does not necessarily relate to the aspect of communication theory, but it goes further, as something new, as a stage for which linguistics needs it. This is the etymology and the inevitable motivational process for knowing the word, and consequently for knowing the language. Word in its creation and journey through time besides having a story it also has a functional value that we will discuss.
The first chapter will provide general information on the nature of Albanian as a language with creative reflexes, a brief overview of German and German and its relation to Albanian and Albanian, then a synopsis of JR Xylander's work. The second chapter is reserved for a brief theoretical treatment of the linguistic symbol (embryonic morpheme, the basis of word construction), the method and principles of the theory which enables us to understand these creative reflexes (through etymological motivation). Finally, in Chapter III we will briefly discuss the intersections of the dialect of the northeast dialect and standard German (hochdeutsch), and finally the argumentative examples of creative Albanian reflexes intertwined in German lexemes (but not only). .
The connection between Albanian and German and the earlier and continuing interest of German scholars is no accident. Albanian as a language ie has not caused any headaches to the linguists all over this planet. She is considered as near and distant, as young as old. Thus, starting with the interest and prophecy of Gottfried W. Leibniz, then continuing with J. Thunmann, JR Xylander and Friedrich Max Müller, JG von Hahn, etc., who contributed to illuminating the many facts important for the antiquity of the Albanian language, but they did not tell him everything Albanian had.
But was it necessary to look at the Albanian language differently than the foreign albanologists had seen? Why has Albanian often succeeded in solving linguistic mysteries and showing forms of development within itself quite different from other languages? Thinking differently means looking at how Albanian gave in to other languages and that the time has come for it to beat and the debt it has to pay back, this payback is but the truth about the language we all strive for.
But was it necessary to look at the Albanian language differently than the foreign albanologists had seen? Why has Albanian often succeeded in solving linguistic mysteries and showing forms of development within itself quite different from other languages? Thinking differently means looking at how Albanian gave in to other languages and that the time has come for it to beat and the debt it has to pay back, this payback is but the truth about the language we all strive for.
1. Albanian and German
1.1 Albanian language
Among many trunk families of the language i.e (= Indo-European) there is also the Albanian language as a separate authentic and ancient branch. But how have others come to know it as an ancient language? In the research contemplation of many linguists and scholars we find works of different kinds and interpretations. Some scholars set Albanian as an earlier language (compared to some others) and some later. The problem of such antiquity also affects, of course, many other problems, such as that of the country occupied by Albanian ancestors in Europe, the territories in which they were spread, the migrants, and a host of other cultural issues. ancient, with different myths, with the mutual influences of peoples among them, etc.1. But often foreign scholars have contradictions in their assertions, and though they seem to place Albanian as an ancient language, they give it the "epithet" of a language formed quite late ... when it comes to explaining it etymologically, and they treat it as a new language, and even a new language, as if they had forgotten what they had said before, thus violating a truth that is becoming more and more apparent today. Many other linguists speak of its antiquity, but let us quote scholars Cavalli Sforza and Alberto Piazza who claim that: ... We were able to reform a New Tree of Languages. In this new tree, the root of the Albanian language is separated from that of other languages, it needs to be repositioned more precisely because the error rate of its placement is already 71 percent ... 3.
It should be borne in mind that the Albanian language, although lacking "documentation (until recently)", does not mean that it has lost the primacy of an ancient language! Why? Yes, if this logic is taken for granted, then why the Latin and the six Greeks etc? died even though they were written. Here is another problem that foreign linguists may not have been able to explain, and Petro Zheji claims: language itself is a very strange feature - it is both old and young, it has the ability of fossils to store memories of the earlier past, also the ability of an element that is able to reflect new phenomena4. This is where the essence of the work relates, with these "fossil elements" that Albanian has intertwined with other language concepts, i.e. The fossil element is found in every lexeme and it is precisely this work that relates to the creative Albanian reflexes on German.
1.1 Albanian language
Among many trunk families of the language i.e (= Indo-European) there is also the Albanian language as a separate authentic and ancient branch. But how have others come to know it as an ancient language? In the research contemplation of many linguists and scholars we find works of different kinds and interpretations. Some scholars set Albanian as an earlier language (compared to some others) and some later. The problem of such antiquity also affects, of course, many other problems, such as that of the country occupied by Albanian ancestors in Europe, the territories in which they were spread, the migrants, and a host of other cultural issues. ancient, with different myths, with the mutual influences of peoples among them, etc.1. But often foreign scholars have contradictions in their assertions, and though they seem to place Albanian as an ancient language, they give it the "epithet" of a language formed quite late ... when it comes to explaining it etymologically, and they treat it as a new language, and even a new language, as if they had forgotten what they had said before, thus violating a truth that is becoming more and more apparent today. Many other linguists speak of its antiquity, but let us quote scholars Cavalli Sforza and Alberto Piazza who claim that: ... We were able to reform a New Tree of Languages. In this new tree, the root of the Albanian language is separated from that of other languages, it needs to be repositioned more precisely because the error rate of its placement is already 71 percent ... 3.
It should be borne in mind that the Albanian language, although lacking "documentation (until recently)", does not mean that it has lost the primacy of an ancient language! Why? Yes, if this logic is taken for granted, then why the Latin and the six Greeks etc? died even though they were written. Here is another problem that foreign linguists may not have been able to explain, and Petro Zheji claims: language itself is a very strange feature - it is both old and young, it has the ability of fossils to store memories of the earlier past, also the ability of an element that is able to reflect new phenomena4. This is where the essence of the work relates, with these "fossil elements" that Albanian has intertwined with other language concepts, i.e. The fossil element is found in every lexeme and it is precisely this work that relates to the creative Albanian reflexes on German.
1.2 German and German as well as connection with Albanians and Albanians
In the historical course it is no accident that the lexicon of some languages ie resembles or co-exists. German as well as other trunk languages ie have coexistence in many respects. German in particular has an interesting lexicon connection with Albanian, but for the latter, it (German) is by no means unknown. Also, looking at the data available today of the anthropological and historical form, we understand that besides the language, other indicators are attached to it, and this is no longer a coincidence as to why the Germans have dealt with Albanian. Even anthropological data today prove that the Germanic race and the Albanians share a similar nebulous indication. Both Germans and Albanians today are brakicefal in the majority of the population. Brakicefal has been the population of Europe since the Paleolithic and the Mesolithic, pointing to an indisputable indoctrination of Albanians and Germans5.
Even in linguistic terms as long as words resemble, they refer to a common "coding" logic, and in this respect, it must be precisely a language that decodes that code, as is the communication between electronic devices. Going further in historical terms, we know that most of the Germanic tribes are Illyrians and in many cases interesting and impressive historical data are given, here briefly mention the Goth data. Goths are Mosses and have ethnicity in common with Thracians, Dacians and Skythians. On the other hand, according to sources, Thracians, Dacians, Illyrians, Scythians, Trojans are of one ethnicity. The Albanian language is the only one that explains and translates the old Dikhi6. This thought must be appreciated, because it is not just an opinion, but one that others have seen before. Now at this stage, we will go beyond the "classical morpheme", which means that we will motivate the lexeme beyond it as a hardened form (if we may call it), sending it to the embryonic center, where the concepts are also referred to. or the words.
In the historical course it is no accident that the lexicon of some languages ie resembles or co-exists. German as well as other trunk languages ie have coexistence in many respects. German in particular has an interesting lexicon connection with Albanian, but for the latter, it (German) is by no means unknown. Also, looking at the data available today of the anthropological and historical form, we understand that besides the language, other indicators are attached to it, and this is no longer a coincidence as to why the Germans have dealt with Albanian. Even anthropological data today prove that the Germanic race and the Albanians share a similar nebulous indication. Both Germans and Albanians today are brakicefal in the majority of the population. Brakicefal has been the population of Europe since the Paleolithic and the Mesolithic, pointing to an indisputable indoctrination of Albanians and Germans5.
Even in linguistic terms as long as words resemble, they refer to a common "coding" logic, and in this respect, it must be precisely a language that decodes that code, as is the communication between electronic devices. Going further in historical terms, we know that most of the Germanic tribes are Illyrians and in many cases interesting and impressive historical data are given, here briefly mention the Goth data. Goths are Mosses and have ethnicity in common with Thracians, Dacians and Skythians. On the other hand, according to sources, Thracians, Dacians, Illyrians, Scythians, Trojans are of one ethnicity. The Albanian language is the only one that explains and translates the old Dikhi6. This thought must be appreciated, because it is not just an opinion, but one that others have seen before. Now at this stage, we will go beyond the "classical morpheme", which means that we will motivate the lexeme beyond it as a hardened form (if we may call it), sending it to the embryonic center, where the concepts are also referred to. or the words.
1.2.1 A synopsis: Xylander, "The Language of Albanians or Albanians" 7
As we have discussed above, it is worth noting that many albanologists have been involved with Albanian and its lexicon. The Germans apparently saw something in Albanian that attracted them a lot. Started by GW Leibniz, who at first disagreed with the idea that Albanian was an authentic and very important language, but later he makes a monumental statement about Albanian: If we want to know the history of Christ and the sciences of that time, we must turn to the Albanian language, lapidary sayings, which today urges us to find those truths.
Trying to build opinion on the basis of foreign albanologists, one must not forget J. Thunmann here, but especially Xylander who, of course, along with others behind them, tried to shine a little on the energy he has Albanian and its importance as a language ie Staying here for a while, we quote Xylander: A well-founded determination of the origin of this people or their language would not only contribute to illuminating the unclear history of those countries as a whole, but perhaps some of our more old in general, would also contribute to the widespread construction of our new science of linguistics and for this, the overall historical and scientific interest is related to the resolution of this issue and especially to the knowledge of the Albanian language, where today's time this interest has also added to the need to practice it directly.8 Xylander was clear that Albanian is a very important dough. Although he dealt with Da Lecce's and Leak's Grammar at first, it is of great importance to us that he deals with the words (Albanian - German and vice versa) and at the end with research on the origin of Albanian and its tribal proximity9. Xylander by his work acquainted European intellectual circles with Albanian more closely. It was based on the work of other scholars, including Leibniz, Thunmann, Adelung, J.S.
Indeed, this paper will not devote much attention to the historical aspect of Albanian or German. The essay has essentially the appearance of creative reflexes and a specific intersection between Albanian and German. Particularly many scholars have been involved with the co-ops, thus trying to find the Albanian place by deriving it from this and that language. This report shifts when it comes to the study of the word through its embryonic rather than conceptual form, precisely for the following we will have examples to argue and better explain how Albanian comes to be understood interchangeably in German concepts (words). . So we cannot determine the origin of a language without knowing where that language was built, especially how the language explains its words that it conceived in its lexicon. This notion goes beyond synchronicity and diachrony, because it basically has the word and purpose to find out how it was created, and all this through a theory that encompasses all principles, laws, and rules.
As we have discussed above, it is worth noting that many albanologists have been involved with Albanian and its lexicon. The Germans apparently saw something in Albanian that attracted them a lot. Started by GW Leibniz, who at first disagreed with the idea that Albanian was an authentic and very important language, but later he makes a monumental statement about Albanian: If we want to know the history of Christ and the sciences of that time, we must turn to the Albanian language, lapidary sayings, which today urges us to find those truths.
Trying to build opinion on the basis of foreign albanologists, one must not forget J. Thunmann here, but especially Xylander who, of course, along with others behind them, tried to shine a little on the energy he has Albanian and its importance as a language ie Staying here for a while, we quote Xylander: A well-founded determination of the origin of this people or their language would not only contribute to illuminating the unclear history of those countries as a whole, but perhaps some of our more old in general, would also contribute to the widespread construction of our new science of linguistics and for this, the overall historical and scientific interest is related to the resolution of this issue and especially to the knowledge of the Albanian language, where today's time this interest has also added to the need to practice it directly.8 Xylander was clear that Albanian is a very important dough. Although he dealt with Da Lecce's and Leak's Grammar at first, it is of great importance to us that he deals with the words (Albanian - German and vice versa) and at the end with research on the origin of Albanian and its tribal proximity9. Xylander by his work acquainted European intellectual circles with Albanian more closely. It was based on the work of other scholars, including Leibniz, Thunmann, Adelung, J.S.
Indeed, this paper will not devote much attention to the historical aspect of Albanian or German. The essay has essentially the appearance of creative reflexes and a specific intersection between Albanian and German. Particularly many scholars have been involved with the co-ops, thus trying to find the Albanian place by deriving it from this and that language. This report shifts when it comes to the study of the word through its embryonic rather than conceptual form, precisely for the following we will have examples to argue and better explain how Albanian comes to be understood interchangeably in German concepts (words). . So we cannot determine the origin of a language without knowing where that language was built, especially how the language explains its words that it conceived in its lexicon. This notion goes beyond synchronicity and diachrony, because it basically has the word and purpose to find out how it was created, and all this through a theory that encompasses all principles, laws, and rules.
2. EMBRIONAL LANGUAGE ELEMENT
2.1 Embryonic symbol and morpheme
In the wake of the conception of language as a social phenomenon, the symbol of the representation of spoken language in writing inevitably emerges. The embryonic symbol or morpheme itself is not merely a sound transformation into a graphic representation, but above all, the symbol itself has it all and the basis for it is the consonant. The symbol as a graphic aspect has taken on the dimensions of mathematical, technical study, and in the modern sciences it is often seen as a sound frequency transformed into a logical line through graphics (the problem of how graphs are created). No matter what the new theories that study the symbol (why the symbol exists), the point is that it relates directly to the conception of language and its construction, to the word, to the morpheme itself.
An important role in understanding the idea of symbolism (if we may call it) as the character of time-bound language itself is played by the "symbolic algorithm" of language researcher and philosopher Petro Zheji. According to P. Zheji, language functions according to a logical principle, and that every word has a mythical character and as such it can only be understood if it is separated from the concept itself (decomposition or etymological motivation). The "symbolic algorithm" is a logical articulation of the stupendous mystical thought for which Petro Zheji worked his whole life. P. Zheji's philosophical position is supported in several important respects, such as: the fragmented state of mystical thought, the possibility of logical articulation of mystical thought, mystical thought and center etc. The "symbolic algorithm" encompasses many fields of science on which it can be applied and from which we can derive results, such as: medicine, physics, philosophy, language, etc. 10 But to the two principles of this algorithm are added a number of others, like the embryomorphological principle, the economic principle in speech conception, the principle of functionality, the phonetic principles, and then basically we have the "Theory of Embryomorphisms" (see section on etymological motivation) as a whole.
On the other hand, knowing that language is made up of words, linguistics, even though it has defined the word as a lexical-grammatical category, has not yet been able to determine what the word is as a language category. Thus, in the following we will try to explicate or clarify why the above-mentioned definition (the word as a linguistic category) was missing, said further, the arbitrary and conventional aspect of the words will be rejected, and instead, we will understand that the word is in fact the union of those embryonic morphemes that functionally stand independent when they are separate and label a reality or phenomenon when they are merged or merged (as a concept).
2.2 Theory of embryonic morphemes and etymological motivation
The embryonic morpheme turns out to be the basic form of the word. In "Theory of Embryomorphs" the Albanian language comes out with about 366 embryomorphs (embryonic words), which in other languages ie we encounter much less. These short words consist of the union of a consonant and a vowel (progressive forms) and vice versa, the union of a vowel and a consonant (regression forms), including single and combined vowels or diftongs (e.g. a , i, y, u, o; ai, ay, etc.), give the essential elements in the table of embryomorphs. Binding of these embryomorphs to a given function gives the concept. The concept refers to the word which in itself contains more than two embryomorphs, said above, the number of consonants defines the number of embryonic morphemes 11. It should be remembered that the embryomorph contains polysemy within itself, so it may have more than one meaning, which corresponds to a deep logic of an ancient language (Albanian), eg embryomorphism [re] comes up with several meanings: a) cloud = appearance, b) cloud = (i, e) cloud, c) cloud = "You see the scale" (irregular verb) etc. So within the semantic spectrum of the embryonic morpheme there is a polysemy spectrum that responds to a specific logic. The number of embryonic morphemes (embryomorphs, symbols) is relatively large, unlike the German one, which has about 29 embryonic morphemes.
Etymological motivation is directly related to the division of a concept (word) into embryonic morphemes (see tables below). Division and operation with embryomorphs or symbols implies elementary division (B + Z, Z + B, Z) 12 according to certain principles of this theory13.
2.1 Embryonic symbol and morpheme
In the wake of the conception of language as a social phenomenon, the symbol of the representation of spoken language in writing inevitably emerges. The embryonic symbol or morpheme itself is not merely a sound transformation into a graphic representation, but above all, the symbol itself has it all and the basis for it is the consonant. The symbol as a graphic aspect has taken on the dimensions of mathematical, technical study, and in the modern sciences it is often seen as a sound frequency transformed into a logical line through graphics (the problem of how graphs are created). No matter what the new theories that study the symbol (why the symbol exists), the point is that it relates directly to the conception of language and its construction, to the word, to the morpheme itself.
An important role in understanding the idea of symbolism (if we may call it) as the character of time-bound language itself is played by the "symbolic algorithm" of language researcher and philosopher Petro Zheji. According to P. Zheji, language functions according to a logical principle, and that every word has a mythical character and as such it can only be understood if it is separated from the concept itself (decomposition or etymological motivation). The "symbolic algorithm" is a logical articulation of the stupendous mystical thought for which Petro Zheji worked his whole life. P. Zheji's philosophical position is supported in several important respects, such as: the fragmented state of mystical thought, the possibility of logical articulation of mystical thought, mystical thought and center etc. The "symbolic algorithm" encompasses many fields of science on which it can be applied and from which we can derive results, such as: medicine, physics, philosophy, language, etc. 10 But to the two principles of this algorithm are added a number of others, like the embryomorphological principle, the economic principle in speech conception, the principle of functionality, the phonetic principles, and then basically we have the "Theory of Embryomorphisms" (see section on etymological motivation) as a whole.
On the other hand, knowing that language is made up of words, linguistics, even though it has defined the word as a lexical-grammatical category, has not yet been able to determine what the word is as a language category. Thus, in the following we will try to explicate or clarify why the above-mentioned definition (the word as a linguistic category) was missing, said further, the arbitrary and conventional aspect of the words will be rejected, and instead, we will understand that the word is in fact the union of those embryonic morphemes that functionally stand independent when they are separate and label a reality or phenomenon when they are merged or merged (as a concept).
2.2 Theory of embryonic morphemes and etymological motivation
The embryonic morpheme turns out to be the basic form of the word. In "Theory of Embryomorphs" the Albanian language comes out with about 366 embryomorphs (embryonic words), which in other languages ie we encounter much less. These short words consist of the union of a consonant and a vowel (progressive forms) and vice versa, the union of a vowel and a consonant (regression forms), including single and combined vowels or diftongs (e.g. a , i, y, u, o; ai, ay, etc.), give the essential elements in the table of embryomorphs. Binding of these embryomorphs to a given function gives the concept. The concept refers to the word which in itself contains more than two embryomorphs, said above, the number of consonants defines the number of embryonic morphemes 11. It should be remembered that the embryomorph contains polysemy within itself, so it may have more than one meaning, which corresponds to a deep logic of an ancient language (Albanian), eg embryomorphism [re] comes up with several meanings: a) cloud = appearance, b) cloud = (i, e) cloud, c) cloud = "You see the scale" (irregular verb) etc. So within the semantic spectrum of the embryonic morpheme there is a polysemy spectrum that responds to a specific logic. The number of embryonic morphemes (embryomorphs, symbols) is relatively large, unlike the German one, which has about 29 embryonic morphemes.
Etymological motivation is directly related to the division of a concept (word) into embryonic morphemes (see tables below). Division and operation with embryomorphs or symbols implies elementary division (B + Z, Z + B, Z) 12 according to certain principles of this theory13.
Let's list some of the principles:
1. Principle of symbolic algorithm (P. Zheji).
2. Concepts refer to the end, that is, to the symbol (P. Zheji).
3. Principle of functionality and key property in naming realities.
4. The word belongs to the language in which it is motivated.
5. The economic principle in word conception.
6. Embryomorphological principle.
7. The phonetic principle.
8. Principle of etymological molding.
9. The melodic principle of speech.
10. The allegorical principle.
- The author is a scholar
FOLLOWING ...
1. Principle of symbolic algorithm (P. Zheji).
2. Concepts refer to the end, that is, to the symbol (P. Zheji).
3. Principle of functionality and key property in naming realities.
4. The word belongs to the language in which it is motivated.
5. The economic principle in word conception.
6. Embryomorphological principle.
7. The phonetic principle.
8. Principle of etymological molding.
9. The melodic principle of speech.
10. The allegorical principle.
- The author is a scholar
FOLLOWING ...
